Jaskinia Wierzchowska Górna, położona na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej w miejscowości Wierzchowie, znajduje się około 1 km od drogi krajowej nr 94. Jest to druga pod względem długości jaskinia w tej wyżynie. W jej okolicach znajdują się także trzy mniejsze jaskinie: Schronisko przy Wierzchowskiej Górnej Pierwsze, Schronisko przy Wierzchowskiej Górnej Drugie oraz Schronisko przy Wierzchowskiej Górnej Trzecie.

 

     Jaskinia powstała w wapieniach górnojurajskich i jest przykładem krasowej formy podziemnej. Posiada złożony system korytarzy i komór, a jej trzy wejścia skierowane są na północny zachód. Całkowita długość korytarzy wynosi 975 m, a temperatura powietrza w jaskini oscyluje wokół 7,8 °C. Hala Wielka Dolna, jedna z komór jaskini, jest jedną z największych w Jurze.

 

     Pierwsze wzmianki o jaskini pochodzą z 1853 roku. W drugiej połowie XIX wieku jaskinię badali m.in. Jan Zawisza i Gotfryd Ossowski. Ich badania ujawniły intensywne osadnictwo w regionie już w epoce neolitu (ok. 7 tys. lat temu). W jaskini znaleziono fragmenty naczyń, narzędzi, ślady po ogniskach oraz kości zwierząt, takich jak niedźwiedzie jaskiniowe i hieny, które żyły tam w epoce lodowcowej.

 

     W XIX wieku jaskinia stała się popularnym celem turystycznym, z oświetleniem z chińskich lampionów i przewodnikami. Obecnie jest najdłuższą jaskinią turystyczną w Polsce. Oferuje zwiedzanie wytyczoną, bezpieczną trasą, która prowadzi przez kręty Przesmyk Długi, Salę z Kotłami, Hotelik, aż do największej komory jaskiniowej – Sali Balowej, a następnie do Sali Człowieka Pierwotnego. Można tu spotkać nietoperze, głównie podkowce małe, oraz pająki sieciarze jaskiniowe.

 

     Jaskinię można zwiedzać tylko z wykwalifikowanym przewodnikiem. Trasa turystyczna ma długość 700 m, a zwiedzanie trwa około 50 minut. Jaskinia jest otwarta od 9 kwietnia do 30 listopada, a także w każdy weekend I kwartału (z wyjątkiem pierwszego weekendu stycznia) oraz w czasie ferii zimowych w województwie małopolskim i śląskim, od 10:00 do 15:00. Zwiedzanie odbywa się o pełnej godzinie.

 

     Jaskinia Wierzchowska Górna jest pomnikiem przyrody w Jurajskim Parku Krajobrazowym „Dolinki Podkrakowskie” i należy do najciekawszych obiektów w tym regionie.